2021-жылдын 1-январында геномдук каттоого байланыштуу “Манжа изи жана геномдук каттоо жөнүндө” Казакстан Республикасынын мыйзамы күчүнө кирди. Манжа изин каттоого байланыштуу мыйзамдын жоболору 2024-жылдын 1-январынан тарта күчүнө кирет.

Ушул Мыйзамдын максаты манжа изинин жана геномдук маалыматтын негизинде адамдын инсандыгын тастыктоонун жана идентификациялоонун укуктук негиздерин белгилөө болуп саналат.

Мыйзамдын актуалдуулугу, биринчи кезекте, коопсуздук маселелери менен ырасталат. Тиешелүү маалымат базаларында манжа изинин жана геномдук маалыматтын болушу жабырлануучулардын өздүгүн аныктоого, ошондой эле дайынсыз жоголгон жана белгисиз өлүктөрдүн тизмесин кыскартууга мүмкүндүк берет.

Манжа изинин маалыматтары Казакстан Республикасынын жарандарынын биометрикалык паспортторунда жана ID документтеринде камтылат.

Манжа изин каттоодон өтүүгө 16 жаштан жогорку төмөнкү жарандар тийиштүү:

• Казакстан Республикасынын жаранынын паспортун же өздүк күбөлүгүн алуу үчүн кайрылган жарандар;

• Казакстандын жарандары, чет өлкөлүктөр жана жарандыгы жок адамдар, аларга карата Казакстан Республикасынын деңизчисинин жеке күбөлүгүн берүү жөнүндө чечим кабыл алынган жарандар;

• Казакстан Республикасында туруктуу жашаган чет өлкөлүктөр жана жарандыгы жок жарандар;

• туруктуу жашоого уруксат, жарандыгы жок адамдын күбөлүгүн, качкындын күбөлүгү алуу үчүн кайрылган чет элдиктер жана жарандыгы жок жарандар;

• Казакстанга үй кызматчысы катары келген – үй чарбасындагы жеке жактар үчүн жумуш аткаруу максатында келген иммигранттар;

• Казакстан Республикасынын аймагынан депортацияланууга тийиш болгон же Казакстан Республикасы тарабынан ратификацияланган реадмиссия жөнүндө эл аралык келишимдерге ылайык келген чет өлкөлүктөр жана жарандыгы жок адамдар;

• чет өлкөлүктөр жана жарандыгы жок адамдар Казакстан Республикасынын визасын алууда;

• Казакстандын Мамлекеттик чек арасын кесип өткөн чет өлкөлүктөр жана жарандыгы жок адамдар.

Чек ара көзөмөлүнөн өтүүдө казакстандыктар камераны кароодон тышкары сканерге бармактарын коюшу керек болот.

Казакстандын ичинде маалымат базасы негизинен Ички иштер министрлиги, Өнөр жай жана инфраструктураны өнүктүрүү министрлиги жана Улуттук коопсуздук комитети тарабынан гана толукталат, ал эми чет өлкөлөрдө Казакстандын жарандарынын манжа изинин маалыматын чогултуу менен Казакстандын чет өлкөлүк мекемелеринин кызматкерлери алектенет.

Чет өлкөлүктөрдүн же жарандыгы жок адамдардын манжа изин милдеттүү түрдө каттоодон өтүүдөн баш тартуусу Казакстан Республикасынын чегинен административдик чыгарууга алып келет.

Казакстан Республикасынын жарандарынын, чет өлкөлүктөрдүн же жарандыгы жок адамдардын милдеттүү геномдук каттоодон өтүүдөн баш тартуусу 5 минималдуу эсептик көрсөтмө өлчөмүндө айып салууга алып келет.

Шарттуу түрдө соттолгон адамды геномдук каттоодон өтүүдөн качуу Жазык кодексинин 176-беренесинде каралган жазаны шарттуу түрдө алып салганга чейин жоопкерчиликке алып келет.